Chiralne aminy w syntezie asymetrycznej

Chiralne aminy znalazły szerokie zastosowanie w syntezie asymetrycznej, służąc na przykład jako chiralne zasady w enancjoselektywnych reakcjach deprotonacji^1,2 lub będąc cennymi substancjami do rozdzielania racemicznych mieszanin kwasów. Dodatkowo, chiralne aminy są powszechnymi, istotnymi składnikami wielu leków i kandydatów na leki.

α-Etylobenzyloamina

Alexakis opisał praktyczną, bezrozpuszczalnikową reakcję aminowania redukcyjnego. W syntezie jednoparowej, C₂-symetryczne aminy drugorzędowe można było otrzymać z wysoką diastereoselektywnością wychodząc odpowiednio z (R)-α-etylobenzyloaminy lub (S)-α-etylobenzyloaminy (Rysunek 1).

Rysunek 1. α-etylobenzyloamina

Te drugorzędowe aminy służą również jako cenne chiralne bloki budulcowe do syntezy atropisomerycznych fosforoamidytów stosowanych w wysoce enancjoselektywnych sprzężonych addycjach katalizowanych miedzią^3,4 lub w podstawieniach allilowych katalizowanych irydem.⁵

2-Amino-3-metylobutan

Diazoksyd BPDZ-44 okazał się być tkankowo selektywnym, wrażliwym na ATP otwieraczem kanałów potasowych, powodując hamowanie ważnych procesów fizjologicznych, takich jak uwalnianie insuliny lub napięcie i kurczliwość mięśni. W prostej syntezie BPDZ-44 wykorzystano (S)-2-amino-3-metylobutan jako chiralny blok budulcowy w kluczowym etapie (Rysunek 2).⁶

Rysunek 2. 2-amino-3-metylobutan

Referencje

1. Cox PJ, Simpkins NS. 1991. Asymmetric synthesis using homochiral lithium amide bases. Tetrahedron: Asymmetry. 2(1):1-26. https://doi.org/10.1016/s0957-4166(00)82150-3

2. O'Brien P. 2002. Recent developments in chiral lithium amide base chemistry. Tetrahedron. 58(23):xi. https://doi.org/10.1016/s0040-4020(02)00362-9

3. Alexakis A, Polet D, Rosset S, March S. 2004. Biphenol-Based Phosphoramidite Ligands for the Enantioselective Copper-Catalyzed Conjugate Addition of Diethylzinc. J. Org. Chem.. 69(17):5660-5667. https://doi.org/10.1021/jo049359m

4. Alexakis A, Benhaim C. 2002. Eur.. J. Org. Chem.3221.

5. Alexakis A, Polet D. 2004. Very Efficient Phosphoramidite Ligand for Asymmetric Iridium-Catalyzed Allylic Alkylation. Org. Lett.. 6(20):3529-3532. https://doi.org/10.1021/ol048607y

6. Khelili S, de Tullio P, Lebrun P, Fillet M, Antoine M, Ouedraogo R, Dupont L, Fontaine J, Felekidis A, Leclerc G, et al. 1999. Preparation and pharmacological evaluation of the R - and S -enantiomers of 3-(2?-butylamino)-4 H - and 3-(3?-methyl-2?-butylamino)-4 H -pyrido[4,3- e ]-1,2,4-thiadiazine 1,1-dioxide, two tissue selective ATP-sensitive potassium channel openers. Bioorganic & Medicinal Chemistry. 7(8):1513-1520. https://doi.org/10.1016/s0968-0896(99)00082-6